Papieren vliegtuigpijl, Henk Hesselius, 1982
Osdorpplein 1000
Hoe maak je een kunstwerk? Niet-kunstenaars blijven je het antwoord schuldig en de kunstenaars zelf houden het antwoord voor zich, ze kijken wel twee keer uit voordat ze de magie van het creëren van kunst aan gewone stervelingen vertellen. Om deze vraag te beantwoorden, probeer ik mij voor te stellen wat Henk Hesselius (geb. 1927) hierover zou kunnen zeggen. Hesselius is kunstenaar maar vanuit die hoedanigheid zal hij net als de anderen waarschijnlijk niets prijs geven. Ook is hij werktuigbouwkundige. Als we het vanuit die invalshoek proberen, maken we meer kans.
“Meneer Hesselius, hoe maak je een kunstwerk?”
“Wanneer je een kunstwerk in de publieke ruimte ziet, zie je alleen het topje van de ijsberg. Het grootste deel van een kunstwerk is het deel dat je niet ziet. Dat is letterlijk zo, bijvoorbeeld in de vorm van het fundament waar het kunstwerk op staat zodat het alle zware weersomstandigheden kan trotseren, maar het is ook figuurlijk waar. Het deel van de ijsberg dat voor de toeschouwer onder water blijft – het regelen van vergunningen, praten met ambtenaren, aangrenzende bewoners, het maken van concepten en aanvragen – is het meeste werk. En als dat allemaal geregeld is, kan je werken aan het topje, het deel dat je wél ziet, het deel dat we als kunst beschouwen.”
“Maar dit is nog niet het antwoord op mijn vraag. We willen weten hoe je kunst maakt.”
“Natuurlijk, en dat kan ik je haarfijn uitleggen. Maar beter is om het ook te doen. Om bijvoorbeeld het kunstwerk ‘Papieren vliegtuigpijl’ (1982) te maken heb je een groot stuk roestvrij staal nodig van 5 bij 7 meter. Dit zal een gewicht van zo’n 2 ton hebben. Vouw vervolgens het metaal in de lengte door de helft. Vouw het terug zodat in het midden van het metaal een vouw zit. Vouw de bovenste twee hoeken naar binnen zodat er een ‘puntdak’ ontstaat. Vouw opnieuw de bovenste hoeken naar binnen, waardoor het puntdak nu nog spitser is geworden. Nu vouw je de linker- en de rechterzijde tegen elkaar met de eerder gemaakte middenvouw. Om de vleugels te maken, vouw je het metaal van de linker- en rechterzijde zo om, dat het haaks op de basis staat. Aan de rand van de vleugels maak je nog een haakse vouw, zodat de vleugel een rechtopstaande rand heeft. Gooi vervolgens met al je kracht het metalen vliegtuig richting Osdorpplein en zie waar het landt. Dit is de locatie van het kunstwerk.”
“Dit verzint u hopelijk, niemand kan een vliegtuig van 2 ton door de lucht gooien.”
“Jazaker wel, dat kunnen alleen echte kunstenaars. Net als alleen de rechtmatige koning van Brittannië aanspraak kan maken op de troon door het zwaard Excalibur uit het aambeeld te trekken.”
“Juist, ja. Meneer Hesselius, ook namens alle niet-kunstenaars, hartelijk bedankt.” “Graag gedaan, ik kijk uit naar het resultaat.”
Beluister ook de podcastaflevering over dit kunstwerk, en laat je meeslepen door de boeiende verhalen achter de werken van kunstroute Osdorp. In de podcast luister je naar gesprekken tussen schrijver en onderzoeker van deze route, Willem Sjoerd van Vliet, en kunsthistoricus Sietske Roorda.
