Kunstroute Zuid, 2018
Door Janne de Kock
Amsterdam-Zuid: de Zuidas en omstreken
Deze route leidt je door de straten van Amsterdam-Zuid langs een verscheidenheid aan kunstwerken in de publieke ruimte. Amsterdam-Zuid is een zeer divers stadsdeel, daarom zal de route zich hoofdzakelijk concentreren op en rondom de Zuidas, en een klein stukje van Oud-Zuid meepakken. Hierdoor komen twee totaal verschillende buurten tegenover elkaar te staan. Aan de ene kant de Zuidas: het zakendistrict van Amsterdam en het financiële centrum van Nederland. Internationale allure en ambitie heersen hier. De Zuidas is eeuwig onder constructie, overal waar je kijkt worden nieuwe kantoren of infrastructurele voorzieningen gebouwd. Naast die kantoren ligt de woonwijk Oud-Zuid, met zijn brede lanen en georganiseerde woonblokken, nauwgezet geconstrueerd in het befaamde Plan Zuid van architect Berlage uit 1917. Wat betreft uiterlijk kunnen de twee buurten niet méér van elkaar verschillen. Maar beide zijn voorbeelden van een zorgvuldig geplande stadsuitbreiding, en daarom interessant om naast elkaar te bekijken.
Welke rol is voor de kunst weggelegd in de openbare ruimte van dit stuk Amsterdam? De constructie van de Zuidas neemt al vele jaren in beslag. Het Virtueel Museum Zuidas (actief tussen 2003-2012) is als artistiek programma lange tijd verantwoordelijk geweest voor de kunst op de Zuidas. Het gebied werd daarbij als een museum beschouwd, waaruit vele tijdelijke initiatieven zijn ontstaan. Het was de bedoeling dat er ook een flink aantal permanente kunstwerken van uitzonderlijke kwaliteit tot stand zouden komen. Tijdens de ontwikkeling van de Zuidas bleek echter dat de economische realiteit en de complexe regelgeving voor de openbare ruimte de idealen van beeldende kunst vaak in de weg zitten. Bijzondere ontwerpen van Mark Manders en Jennifer Tee voor de pleinen van de Zuidas sneuvelden door weerstand van de betrokken projectontwikkelaars, of werden simpelweg van tafel geveegd toen de crisis van 2008 toesloeg. Een stad is constant aan transformatie onderhevig en is nooit ‘af’. Stadsdeel Zuid gaat in 2018 extra investeren in onderhoud, restauratie en nieuwe kunstwerken in de openbare ruimte. In Oud-Zuid lenen de grasperkjes in de brede lanen van het plan van Berlage zich uitstekend voor het plaatsen van kunstwerken.
Kunst in de publieke ruimte heeft een andere context dan kunst in een museum. De locatie van een kunstwerk in de buitenlucht heeft altijd invloed op de betekenisgeving van het werk. De publieke ruimte wordt gezien als algemeen toegankelijk, egalitair en neutraal. Kunst is echter nooit neutraal, en publiek is in de openbare ruimte altijd aanwezig maar nooit precies aan te wijzen. Daarom zijn kunstwerken in deze ruimte vaak onderwerp van verhitte discussies, maar zowel de kunstwerken als de discussie biedt interessante inzichten in wat een publieke ruimte precies is en hoe wij ons daarin gedragen.
In de route zijn ook de werken van GETLOST opgenomen.
In deze route kijken we naar wat er vandaag de dag te doen is in Amsterdam-Zuid en welke kunstwerken er zijn te zien in de publieke ruimte. We gaan kijken naar zowel oud als recent werk, naar permanente kunst en tijdelijke initiatieven. Sommige werken zijn verplaatst, andere zijn inmiddels verwijderd van hun oorspronkelijke plek. Wij wensen u veel plezier toe bij het lopen van de route en hopen dat u met een handjevol nieuwe inzichten over de functie van kunst in de publieke ruimte voldaan naar huis gaat.
