Zonder titel (Hildo), Tom Claassen, 1997
Gustav Mahlerplein
Een kwispelende puppy heeft een hoog aaibaarheidsgehalte. Hoe zit dat met het hondje Hildo bij de ingang van het ABN AMRO-kantoor? In 1997 werd het beeld aangekocht door de kunststichting van de bank. Door zijn jolige staartje, grote flaporen en zacht ogende textuur krijg je de neiging om je hand uit te steken en het beest een aai over zijn kop te geven. Hildo is niet het eerste hondje dat Claassen in het leven heeft geroepen. Pontus, de sculptuur op het Amsterdamse Hoofddorpplein, maakt furore als buurthond en is als speelobject geliefd bij de kinderen uit de buurt. De ogenschijnlijke eenvoud en laagdrempeligheid van de hondsculpturen maakt dat zo’n beeld weggezet zou kunnen worden als opfleuring: een aankleding van een pleintje, een bloemetje in de vensterbank. Maar wanneer je je bedenkt dat dit beeld is gemaakt door een professionele en veelgevraagde kunstenaar, loont het om een tweede keer te kijken.
Het werk van Tom Claassen is niet weg te denken in de openbare ruimte van Nederland. Een paard in Utrecht, olifanten langs de snelweg en een nijlpaard in het water in Amsterdam-Oost: Claassen heeft een uitgebreid cv als het gaat om publieke kunstwerken. Hoe gaat de kunstenaar om met de dynamiek die ontstaat wanneer zijn opdrachtgevers hun zin willen doordrukken? Inmiddels heeft de kunstenaar zo veel ervaring opgedaan dat hij heeft geleerd hoe hij ambtenaren tegemoet kan komen zonder af te doen aan zijn eigen wensen. Zo zijn materiaalkosten vaak een onderwerp van discussie: door het formaat van zijn sculptuur klein te houden kan er bespaard worden op deze post. Maar ook door een dier op hoge poten te plaatsen, zoals het paard aan de Plantage in Utrecht, neemt hij als kunstenaar toch veel ruimte in zonder de materiaalkosten op te drijven – de ruimte onder de buik van het paard wordt nu immers ook geclaimd door het kunstwerk. Door het kleine formaat van Hildo is ook aanzienlijk in de materiaalkosten bespaard.
Onder kunstcritici zijn de meningen over de dieren van Claassen verdeeld. Sommigen zien het afbeelden van een dier (in plaats van een mens) als het vermijden van politiek engagement: een dier is neutraal, veel minder voorzien van culturele context dan een mens. Dieren zijn in het algemeen geliefd: kiezen voor een dierfiguur is een gemakkelijke manier om niemand te kwetsen en je publiek tevreden te houden. Anderen zien in het werk van Claassen juist een grote artistieke begaafdheid. Zijn dieren houden perfect balans tussen toegankelijkheid en ironisch commentaar op publieksvriendelijkheid. Hoe dan ook: mensen nemen geen blad voor de mond wanneer ze een kunstwerk bekritiseren dat zich in een stukje publieke ruimte bevindt dat hen aan het hart gaat, zoals de ingang van het kantoor waar je dagelijks binnengaat. Dat maakt de publieke ruimte bij uitstek een plek waar kunst kwetsbaar is, veel kwetsbaarder dan binnen de veilige muren van een museum. Het publiek van zo’n sculptuur is breed en willekeurig: mensen die geen affiniteit hebben met kunst of mensen die jusit op deze plek helemaal geen zin hebben in kunst. Hoe maak je dan iets wat bij iedereen in de smaak valt? Dat is onmogelijk. Maar een kwispelend hondje doet niemand kwaad, en daarom blijft Hildo gewoon zitten waar hij zit: aan het Gustav Mahlerplein.
N.B. Het beeld heeft officieel geen titel, maar is bij wijze van grapje vernoemd naar Hildo Krop, de Nederlandse beeldhouwer die vele sculpturen voor de Amsterdamse openbare ruimte heeft gemaakt.
Meer informatie
Officiële website Tom Claassen: http://www.tomclaassen.com/
