Flyways, Harmen Liemburg, 2018
Metrostation Noord
Dagelijks lopen er duizenden mensen over de tegels van het metrostation Noord. Voor wie even de tijd neemt om naar de vloer te kijken, blijkt het een goede plek om vogels te spotten. Je ziet onder meer de gierzwaluw, de fuut, de knobbelzwaan, de reiger, de duif, maar ook ganzen en roofvogels.
Kunstenaar Harmen Liemburg vertelt dat hij zich voor een kunstwerk op deze plek van de Gemeente Amsterdam moest verhouden tot de omgeving rond het station. Liemburg dacht direct aan zijn tochtjes op de racefiets naar Waterland en Het Twiske dat ten noorden van Amsterdam ligt. “Daar zag ik hoe in het voorjaar allerlei vogelsoorten uit het zuiden terugkomen, maar ook hoe in de winter de ganzen uit Scandinavië hier in de polder komen grazen.” Liemburg trok al snel een parallel tussen de vogels en de gebruikers van de metro. “Er zijn mensen die vanuit Noord- Holland de bus nemen naar station Noord om hier over te stappen op de metro, maar er zijn natuurlijk ook de Noorderlingen, toeristen en forenzen die gebruik maken van de metro.”
De strakke witte lijnen van het kunstwerk Flyways vertellen als in een stripverhaal over de seizoenen en de trek van de vogels van Noord naar Zuid, met in het centrum het polder- en rietlandschap van Amsterdam Noord. Het is onmogelijk om dit verhaal in één blik in je op te nemen. De tekeningen liggen verspreid over het hele perron, rondom de vides die het perron verbinden met het ondergelegen busstation. Voor Liemburg was het een puzzel om de hele voorstelling in te passen. Hij moest afstand houden van verschillende elementen op het perron, waardoor de oppervlakte voor zijn werk steeds kleiner werd. Bovendien moest hij rekening houden met lijnen van minimaal 20 millimeter breed, want smaller zouden ze niet goed in de vloer te voegen zijn. Zijn tekeningen zijn namelijk met de tegels in de perronvloer versneden en de witte lijnen zijn dus even dik als de zwarte tegels.
“De grootste uitdaging was wel om al die complexe vogelvormen op zo’n manier te stileren, dat er iets van het karakter van die beesten behouden blijft. Je bent eigenlijk kleine vogels met grof gereedschap aan het afbeelden. Dat vond ik ontzettend moeilijk, omdat je eigenlijk een soort pictogrammen aan het maken bent.” Op sommige plekken waar Liemburg wel de mogelijkheid had om veel ruimte in te nemen, heeft hij er daarom voor gekozen om van perspectief te wisselen. Dan zoomt hij in op de kop van een gans, of zie je een groot gruttokuiken in de boerensloot. “Eigenlijk kijk je met de superogen van een roofvogel naar iets heel kleins. Dat soort dingen vind ik leuk om mee te spelen.”
Je kunt je voorstellen hoe je op het perron staat te wachten op de metro en tijdens die loze minuten de tekeningen op de vloer probeert te ontcijferen. Maar als kopstation van de Noord- Zuidlijn staat er altijd een metro klaar voor vertrek. Voor de vaste reizigers, die druk bezig zijn met hun telefoon of naar een afspraak moeten, zal het kunstwerk op de vloer misschien ruis zijn. Toch hoopt Liemburg dat mensen door het kunstwerk dat ze onder de voet lopen ook iets bewuster omhoog zullen kijken naar de vogels in en om de stad.
Beluister ook de podcastaflevering over dit kunstwerk, en laat je meeslepen door de boeiende verhalen achter de werken van kunstroute in het oostelijk deel van Noord. In de podcast luister je naar gesprekken tussen kunsthistoricus en onderzoeker van deze route, Sietske Roorda, en schrijver Willem Sjoerd van Vliet.
