Ballonnen, Herman Damen, 1980
Een grote blauwe ballon staat aan de kant van het water aan de rand van Molenwijk. Het lijkt alsof er net lucht uit de ballon is gelaten en deze zal wegvliegen, maar dat wordt belet door een grote beugel. Even verderop op een veldje is nog zo’n grote ballon te vinden, maar dit is een rode en hij zweeft hoog in de lucht. Aan de andere kant van de flats staat nog een witte ballon tussen de bosjes, dichtbij de grond.
Deze drie ballonnen behoren tot het oeuvre van beeldend kunstenaar en dichter Herman Damen. Damen maakt vooral conceptuele kunstwerken, waarin taal een grote rol speelt. Het werk Ballonnen lijkt qua stijl op de sculpturen van de beroemde Zweeds-Amerikaanse kunstenaar Claes Oldenburg, die al sinds de jaren ‘60 gewone objecten opblaast tot immense proporties en ze in de publieke ruimte plaatst. Net als andere popart-kunstenaars koos Oldenburg ervoor om consumptieproducten te verheffen tot het onderwerp van zijn kunst.
Damen had een andere bedoeling met zijn werk, zo blijkt uit een uitgetypt kaartje van 1974 dat op zijn website staat. Hij wilde met zijn Ballonnen een alternatieve manier van bewegen bieden naast de geplande wandel- en fietspaden, en noemde zijn serie ballonnen Windbuilroute. Uit de kaart en foto’s op zijn website blijkt dat de route eigenlijk niet uit een reeks van drie, maar zes kunstwerken bestaat.
Het vierde kunstwerk bestaat nog steeds en is op het volgende grasveldje in zuidwestelijke richting te vinden. De ballon ligt hier helemaal leeggelopen op de grond. De holle vorm functioneerde vroeger als een vijvertje. Het karkas van dit kunstwerk ligt er nog steeds, maar het is niet meer gevuld met water. Er liggen bladeren op de bodem en de verf is ervan afgebladderd. Kortom, het is niet meer herkenbaar als een kunstwerk en doet eerder denken aan een ruïne.
De vijfde ballon was een gele, waarvan Damen wilde dat deze eruitzag alsof hij was aangeraakt door een mensenhand of -mond. Deze ballon diende tevens als een speelobject. Oud- cultuurambtenaar Pieter Roemer vertelt dat jongeren uit de wijk er een fikkie bij hadden gestookt, waardoor het polyester-materiaal was gaan smelten. Vervolgens is het verwijderd.
De laatste ballon was groen en plakte uitgeblust tegen de gevel van één van de flats van Molenwijk. Vanwege onderhoud aan de flat is dit onderdeel van het kunstwerk van Damen uiteindelijk ook gesneuveld.
Hoewel Damens serie niet meer in zijn geheel zichtbaar is, is zijn andere doel wel behaald: hij wilde met de organische vormen en kleuren van zijn ballonnen “een tegenwicht bieden tegen het kleurloze en streng-hoekige van de bouwelementen; anderzijds een eenheid vormen met bomen en struiken en de flora op het maaiveld.”
Beluister ook de podcastaflevering over dit kunstwerk, en laat je meeslepen door de boeiende verhalen achter de werken van kunstroute in Molenwijk. In de podcast luister je naar gesprekken tussen kunsthistoricus en onderzoeker van deze route, Sietske Roorda, en schrijver Willem Sjoerd van Vliet.