Vriendschapsbanden, Nina Rave, 2013
Van Speijkstraat 65a
Een meisje komt net uit school. Ze rent door de Van Speijkstraat naar nummer 65. Het grote smeedijzeren hek staat open. Ze schiet naar binnen en laat haar handen glijden over de gladde, fel gekleurde mozaïeksteentjes in het gangetje dat leidt naar de natuurspeeltuin. De mozaïekwanden van kunstenaar Nina Rave laten aan weerszijden negen op elkaar gestapelde banden zien met allemaal verschillende vormen en patronen. Ze doen aan de kleurige vriendschapsbandjes denken die kinderen van touwtjes knopen en als teken van vriendschap aan elkaar geven.
Voor Rave haar kunstwerk aanbracht, was dit gangetje, dat naast de speeltuin ook naar een jongerencentrum leidt, duister en vervallen en bespoten met graffiti. “Daar ging je in je nachtmerries niet naar binnen. Dus het idee was: hoe krijg je mensen zo snel mogelijk door die passage heen, zodat ze om de hoek kijken en dan die prachtige speeltuin ontdekken?”, vertelt Rave.
Na een selectieprocedure van Stadsdeel West werd Rave gevraagd om een kunstwerk te maken voor het gangetje. Het is haar specialiteit om zelf het concept voor het ontwerp vast te leggen, maar vervolgens aan andere mensen over te laten hoe de details eruit komen te zien. In totaal hebben zo’n 330 kinderen, jongeren en volwassenen uit de buurt meegedaan aan haar workshops, waarin ze hun eigen patronen mochten ontwerpen voor de mozaïeken Vriendschapsbanden op de muur. Soms zie je plots een mannetje, dan weer een uiltje. “Mensen hebben gekke dingen ontworpen. Ze zijn best wel eigenwijs. Als je ze vraagt iets te doen, dan komt er van alles uit. Dat vond ik heel leuk. In iedere band zitten van die maffe dingen verstopt”.
Voor de jongeren van het jongerencentrum had Rave een speciale opdracht. Die vroeg ze in haar workshops hun eigen logo te ontwerpen, gebaseerd op hun initialen. Deze zijn uitgesneden in een ijzeren goot aan het einde van de gang, die het mozaïek beschermt tegen regen. Door de logo’s van de jongeren erop te zetten, eigenden ze zich het werk toe, het waren immers hun logo’s en patronen. Rave vertelt: “We hadden bewakers nodig, want soms komt er ook graffiti op het kunstwerk of het wordt gesloopt. Dat werkt heel goed. We hebben in al die jaren één keer graffiti gehad en dat hadden jongeren van een ander jongerencentrum gedaan. Die hadden zich misdragen en waren weggestuurd uit het jongerencentrum aan de Van Speijkstraat. Als wraak hadden ze een streep op het mozaïek getrokken, maar die was heel makkelijk te verwijderen”.
Uiteindelijk is er ook een tentoonstelling geweest: in etalages op het Mercatorplein werden alle verschillende patronen die waren bedacht, tentoongesteld. “Je merkt bij deze participatieprojecten dat het toch blijft hangen, ook al heeft een persoon zelf niet meegedaan. Als je er zoveel mensen bij betrekt, dan is het van hen en door hen gemaakt. Het wordt een onderdeel van de gemeenschap”, zegt Rave.
Het kunstwerk is nog op een andere manier verbonden met de buurt, want haar werk moest passen binnen de stijl van de Amsterdamse School. Rave legt uit dat haar initiële idee was om met lijnen te werken, omdat het lijnontwerp van de Amsterdamse School de grote huizenblokken met elkaar verbindt. Voor het smeedijzeren hek dat de toegang vormt tot het gangetje heeft Rave zich door de Jugendstil laten inspireren. Als je door de gang loopt, zie je de strakke lijnen aan het begin van de gang steeds losser en vloeiender worden. “Ik dacht: je komt van school of iets wat je moet, en dan ga je naar de speeltuin en ben je vrij.”
Beluister ook de podcastaflevering over dit kunstwerk, en laat je meeslepen door de boeiende verhalen achter de werken van kunstroute in De Baarsjes. In de podcast luister je naar gesprekken tussen kunsthistoricus en onderzoeker van deze route, Sietske Roorda, en schrijver Willem Sjoerd van Vliet.